PHÒNG TRÁNH LÂY TRUYỀN HIV TỪ MẸ SANG CON

PHÒNG TRÁNH LÂY TRUYỀN HIV TỪ MẸ SANG CON

(Hưởng ứng Ngày Thế Giới Phòng Chống HIV/AIDS - 1/12)

    HIV/AIDS là một trong những thách thức y tế lớn nhất thế giới và tại Việt Nam. Theo Bộ Y tế, tính đến năm 2024, Việt Nam có khoảng 250.000 người sống chung với HIV. Trong số này, phụ nữ mang thai chiếm một tỷ lệ đáng kể, đòi hỏi các biện pháp phòng ngừa lây truyền từ mẹ sang con hiệu quả.

     Nếu không có các biện pháp can thiệp y tế, tỷ lệ lây truyền HIV từ mẹ sang con dao động từ 15% đến 45%. Tuy nhiên, với các biện pháp dự phòng thích hợp, tỷ lệ này có thể giảm xuống dưới 2%.

1. HIV có thể lây truyền từ mẹ sang con không?

    Có. HIV có thể lây truyền từ mẹ sang con qua ba giai đoạn:

   - Trong thời kỳ mang thai: Vi rút HIV từ máu mẹ có thể truyền sang thai nhi qua nhau thai.

   - Trong quá trình sinh: Khi trẻ tiếp xúc với dịch âm đạo, máu của mẹ hoặc tổn thương niêm mạc trong khi sinh qua đường âm đạo.

   - Khi bú mẹ: Sữa mẹ từ phụ nữ nhiễm HIV có thể chứa vi rút, dẫn đến lây nhiễm cho trẻ.

2. HIV lây truyền từ mẹ sang con như thế nào?

   - Máu và dịch cơ thể của mẹ: Trong suốt thời kỳ mang thai và khi sinh, vi rút HIV có thể truyền từ mẹ sang con qua đường máu và dịch cơ thể.

   - Qua nhau thai: Trong thai kỳ, nếu tải lượng vi rút trong máu mẹ cao, nguy cơ lây truyền qua nhau thai sẽ tăng lên.

   - Qua sữa mẹ: Trẻ bú mẹ nhiễm HIV có nguy cơ lây nhiễm vi rút, đặc biệt nếu trẻ bị tổn thương niêm mạc miệng hoặc mẹ không được điều trị ARV.

3. Dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con bằng cách nào?

     Việc phòng tránh lây truyền HIV từ mẹ sang con đòi hỏi một kế hoạch can thiệp toàn diện, bao gồm:

 Dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con khi mang thai

     Dự phòng trong thai kỳ là bước đầu tiên và quan trọng nhất để giảm nguy cơ lây truyền HIV từ mẹ sang con. Các biện pháp cụ thể bao gồm: 

    * Xét nghiệm HIV sớm và thường xuyên

   - Thời điểm xét nghiệm: 3 tháng đầu thai kỳ là thời điểm lý tưởng để phát hiện và điều trị kịp thời. Giai đoạn trước khi sinh: Nếu mẹ chưa thực hiện xét nghiệm trước đó, đây là cơ hội cuối cùng để can thiệp hiệu quả.

    - Nếu kết quả âm tính nhưng mẹ thuộc nhóm nguy cơ cao, cần xét nghiệm lại trong các giai đoạn sau của thai kỳ.

    * Điều trị bằng thuốc ARV sớm và liên tục

   - Phụ nữ mang thai nhiễm HIV cần bắt đầu điều trị ARV ngay khi được chẩn đoán, không phụ thuộc vào giai đoạn bệnh.

     - Điều trị ARV giúp:

     + Giảm tải lượng vi rút HIV trong máu mẹ, giảm nguy cơ lây truyền qua nhau thai.

     + Tăng cường hệ miễn dịch, đảm bảo sức khỏe của mẹ trong suốt thai kỳ.

     * Kiểm soát tốt các bệnh lý liên quan

     - Phụ nữ mang thai cần được điều trị hoặc kiểm soát các bệnh nhiễm trùng khác (như viêm gan B, lao) để giảm nguy cơ biến chứng.

     - Thực hiện chăm sóc tiền sản thường xuyên tại các cơ sở y tế để theo dõi sức khỏe mẹ và thai nhi.

     * Tư vấn dinh dưỡng và lối sống lành mạnh

     - Bổ sung đầy đủ dưỡng chất, đặc biệt là sắt và axit folic, giúp tăng cường sức khỏe mẹ bầu và phát triển của thai nhi.

      - Tránh sử dụng rượu, thuốc lá và các chất kích thích khác.

      Giai đoạn chuyển dạ và sinh nở là thời điểm nguy cơ lây truyền HIV từ mẹ sang con cao nhất, do trẻ tiếp xúc trực tiếp với máu và dịch âm đạo của mẹ. Các biện pháp dự phòng trong giai đoạn này bao gồm:

      * Tiếp tục điều trị ARV trong quá trình chuyển dạ

      Phụ nữ nhiễm HIV cần được tiếp tục sử dụng ARV hoặc truyền thuốc kháng vi-rút (như Zidovudine) trong quá trình chuyển dạ để giảm tải lượng vi rút trong máu.

      * Lựa chọn phương pháp sinh phù hợp

       - Sinh mổ chủ động: Được khuyến cáo cho các trường hợp mẹ có tải lượng vi rút cao hoặc chưa được điều trị ARV hiệu quả. Sinh mổ giảm nguy cơ tiếp xúc giữa trẻ và máu hoặc dịch âm đạo của mẹ.

        -  Sinh thường: Có thể được thực hiện nếu tải lượng vi rút của mẹ rất thấp (<50 bản sao/ml) và mẹ đã được điều trị ARV liên tục trong thai kỳ.

      * Dự phòng cho trẻ ngay sau sinh: Trẻ sơ sinh cần được điều trị dự phòng ARV trong vòng 6–12 giờ sau khi chào đời và kéo dài trong ít nhất 6 tuần.

      * Hạn chế can thiệp y khoa không cần thiết: Tránh các can thiệp có thể làm tổn thương da hoặc niêm mạc trẻ, chẳng hạn như dùng dụng cụ trợ sinh hoặc bấm ối sớm.

      * Nuôi dưỡng trẻ đúng cách: Phụ nữ nhiễm HIV được khuyến cáo không cho trẻ bú mẹ, thay vào đó sử dụng sữa công thức để nuôi dưỡng trẻ. Nếu điều kiện không cho phép, mẹ và trẻ cần tiếp tục điều trị ARV để giảm nguy cơ lây truyền.

4. Làm thế nào để biết trẻ có nhiễm HIV không?

     - Xét nghiệm PCR (Polymerase Chain Reaction):

     - Được thực hiện cho trẻ từ 4 đến 6 tuần tuổi để phát hiện sự hiện diện của ADN hoặc ARN HIV. Đây là phương pháp đáng tin cậy để phát hiện nhiễm HIV sớm.

     - Theo dõi triệu chứng:

     - Trong giai đoạn đầu đời, trẻ cần được bác sĩ theo dõi chặt chẽ để phát hiện bất kỳ dấu hiệu nào nghi ngờ nhiễm HIV.

     Phòng tránh lây truyền HIV từ mẹ sang con không chỉ là trách nhiệm của mỗi cá nhân mà còn là nhiệm vụ của cả cộng đồng và hệ thống y tế. Để bảo vệ sức khỏe cho mẹ và con yêu, phụ nữ mang thai nên chủ động xét nghiệm HIV sớm, tuân thủ điều trị ARV và thực hiện các biện pháp dự phòng theo hướng dẫn y tế.

Tài liệu tham khảo:

1. Bộ Y tế. "Hướng dẫn dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con.

2. Cục Y tế Dự phòng. "Chiến lược quốc gia phòng, chống HIV/AIDS." 

3. Bộ Y tế. "Quản lý và chăm sóc phụ nữ mang thai nhiễm HIV."

📞 Liên hệ Bệnh viện Sản Nhi tỉnh Vĩnh Phúc để được tư vấn và xét nghiệm HIV miễn phí, bảo mật và an toàn. Hotline: 0911.553.115

📢 Hành động hôm nay vì sức khỏe ngày mai – Cùng hưởng ứng Ngày Thế Giới Phòng Chống HIV/AIDS!