Tiền sản giật: Tất cả những điều mẹ bầu cần biết.
1. Tiền sản giật là gì?
Tiền sản giật (Preeclampsia) là một biến chứng nghiêm trọng trong thai kỳ, thường xảy ra sau tuần thứ 20 của thai kỳ, đặc trưng bởi tăng huyết áp và có protein trong nước tiểu. Tiền sản giật có thể gây ra các vấn đề nghiêm trọng cho cả mẹ và thai nhi nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
Tiền sản giật ảnh hưởng khoảng 5-8% phụ nữ mang thai trên toàn thế giới, và là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tử vong cho mẹ và trẻ sơ sinh. Nguyên nhân chính xác của tiền sản giật vẫn chưa được hiểu rõ hoàn toàn, nhưng có nhiều yếu tố nguy cơ và cơ chế bệnh lý liên quan đến sự phát triển bất thường của các mạch máu trong nhau thai.
2. Triệu chứng của tiền sản giật
Tiền sản giật có thể biểu hiện với nhiều triệu chứng khác nhau, tùy thuộc vào mức độ nặng của bệnh:
- Tăng huyết áp: Đây là triệu chứng chính, thường được xác định khi huyết áp của người mẹ từ 140/90 mmHg trở lên.
- Protein niệu: Sự hiện diện của protein trong nước tiểu, được phát hiện qua xét nghiệm nước tiểu.
- Phù nề: Sưng ở tay, chân, mặt, đặc biệt là ở các ngón tay và mắt cá chân.
- Đau đầu dữ dội: Đặc biệt là những cơn đau không giảm khi dùng thuốc giảm đau thông thường.
- Rối loạn thị giác: Mờ mắt, nhạy cảm với ánh sáng, nhìn thấy các đốm sáng hoặc chớp sáng.
- Đau vùng bụng trên (hạ sườn phải): Có thể liên quan đến gan bị tổn thương.
- Buồn nôn và nôn: Đặc biệt khi xảy ra vào giai đoạn muộn của thai kỳ.
- Khó thở: Do phù phổi hoặc huyết áp tăng cao.
- Giảm lượng nước tiểu: Có thể biểu hiện bằng việc tiểu ít hoặc có nước tiểu màu đục.
3. Nguy cơ của tiền sản giật
Một số yếu tố có thể làm tăng nguy cơ tiền sản giật, bao gồm:
- Mang thai lần đầu: Phụ nữ mang thai lần đầu có nguy cơ cao hơn.
- Mang đa thai: Mang song thai, tam thai hoặc nhiều hơn làm tăng nguy cơ.
- Tiền sử gia đình: Nếu mẹ hoặc chị em gái từng bị tiền sản giật, nguy cơ cũng tăng.
- Tiền sử bệnh lý: Những người có tiền sử tăng huyết áp, bệnh thận, tiểu đường, lupus, hoặc các rối loạn miễn dịch khác có nguy cơ cao hơn.
- Mang thai ở tuổi cao: Phụ nữ mang thai sau 35 tuổi có nguy cơ cao hơn.
- Chỉ số khối cơ thể (BMI) cao: Béo phì trước khi mang thai có thể tăng nguy cơ.
- Tiền sử tiền sản giật: Nếu bạn đã từng bị tiền sản giật trong lần mang thai trước, nguy cơ tái phát là khá cao.
4. Nhận biết và chẩn đoán tiền sản giật
Việc nhận biết và chẩn đoán sớm tiền sản giật rất quan trọng để có biện pháp can thiệp kịp thời:
- Theo dõi huyết áp thường xuyên: Phụ nữ mang thai cần kiểm tra huyết áp định kỳ, đặc biệt là sau tuần thứ 20.
- Xét nghiệm nước tiểu: Được thực hiện để phát hiện sự hiện diện của protein trong nước tiểu.
- Xét nghiệm máu: Để đánh giá chức năng gan, thận, và số lượng tiểu cầu.
- Đo lượng nước ối và siêu âm thai: Giúp đánh giá sự phát triển của thai nhi và lượng nước ối.
- Theo dõi các triệu chứng: Nếu bạn có bất kỳ triệu chứng nào đã đề cập, hãy thông báo cho bác sĩ ngay lập tức.
5. Theo dõi và quản lý tiền sản giật
Việc theo dõi và quản lý tiền sản giật phụ thuộc vào mức độ nặng của bệnh:
- Trường hợp nhẹ: Nếu tiền sản giật nhẹ, bác sĩ có thể đề xuất nghỉ ngơi, theo dõi huyết áp, xét nghiệm nước tiểu thường xuyên, và siêu âm để đánh giá sức khỏe của mẹ và thai nhi.
- Trường hợp nặng: Nếu tiền sản giật nặng hoặc tiến triển nhanh, cần nhập viện để theo dõi và điều trị. Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể quyết định cho sinh sớm để bảo vệ tính mạng của mẹ và bé.
- Điều trị y khoa: Sử dụng thuốc hạ huyết áp và thuốc chống co giật để kiểm soát huyết áp và ngăn ngừa biến chứng.
6. Phòng ngừa tiền sản giật
Hiện chưa có cách phòng ngừa tiền sản giật hoàn toàn, nhưng một số biện pháp có thể giúp giảm nguy cơ:
- Khám thai định kỳ: Thực hiện các buổi khám thai định kỳ để theo dõi sức khỏe của mẹ và thai nhi.
- Duy trì cân nặng hợp lý: Ăn uống cân bằng và duy trì cân nặng hợp lý trước và trong khi mang thai.
- Hạn chế muối và đồ ăn chế biến sẵn: Giảm lượng muối trong chế độ ăn uống để kiểm soát huyết áp.
- Tập thể dục nhẹ nhàng: Tham khảo ý kiến bác sĩ để tham gia các hoạt động thể dục nhẹ nhàng như đi bộ, yoga cho bà bầu.
- Sử dụng aspirin liều thấp: Đối với phụ nữ có nguy cơ cao, bác sĩ có thể khuyến cáo sử dụng aspirin liều thấp từ tuần thứ 12 của thai kỳ.
Tài liệu tham khảo:
- American College of Obstetricians and Gynecologists (ACOG). (2020). Hypertension in Pregnancy. Link
- World Health Organization (WHO). (2011). Recommendations for Prevention and Treatment of Pre-eclampsia and Eclampsia. Link
- Sibai, B. M., et al. (2019). Management of Severe Preeclampsia. Obstetrics & Gynecology, 134(3), 462-473. Link
Kết luận:
Tiền sản giật là một biến chứng nguy hiểm nhưng có thể được phát hiện sớm và quản lý hiệu quả thông qua theo dõi sức khỏe và khám thai định kỳ. Phụ nữ mang thai nên chủ động chăm sóc sức khỏe và tuân thủ các chỉ dẫn của bác sĩ để bảo vệ mình và thai nhi.
Nếu bạn có bất kỳ triệu chứng hoặc lo ngại nào, hãy liên hệ với bác sĩ ngay lập tức để được tư vấn và chăm sóc kịp thời.
Tô Văn An