Tổng quan
Dây rau bám màng là mạch máu không xuất phát từ bánh rau, mà bám vào phần màng ối, từ đó có các mạch máu đi vào bánh rau.
Đây là 1 biến chứng sản khoa quan trọng với tỉ lệ tử vong chu sinh rất cao. Tử vong thai nhi có thể do nhiều yếu tố gây nên: mạch máu nuôi thai nhi bình thường được bảo vệ bởi chất thạch Wharton nằm bên trong dây rốn, mạch máu rau bám màng không được nâng đỡ bởi chất thạch này; mặt khác mạch máu dây rau bám màng dính chặt vào lớp màng đệm bên trên nên dễ dàng bị rách khi có cơn co tử cung, vỡ ối tự nhiên hoặc bấm ối, hơn nữa máu chảy từ mạch máu dây rau bám màng là máu từ thai nhi (thể tích tuần hoàn thai vốn đã rất ít).
Dây rốn bám màng Bánh nhau phụ Nhau bám thấp
Dây rau bám màng không có triệu chứng lâm sàng để bác sỹ có thể chẩn đoán được trước khi em bé được sinh ra. Tử vong sơ sinh do dây rau bám màng vẫn còn là một thảm hoạ trong thực hành sản khoa hiện nay.
Trên thế giới tỷ lệ gặp dây rau bám màng là: 1.27/5000 trẻ (Pubmed)
Tỷ lệ tử vong sơ sinh 60-100% (Pubmed) tùy từng quốc gia.
Chẩn đoán: chẩn đoán lâm sàng là không thể vì không có dấu hiệu lâm sàng
Chỉ có thể chẩn đoán bằng siêu âm bởi các chuyên gia chẩn đoán trước sinh tại các trung tâm lớn (như Bệnh viện Phụ sản Trung ương). Tiêu chuẩn vàng để chẩn đoán là siêu âm ở tuổi thai 18-20 (Pubmed) tìm vị trí bám của gốc dây rốn.
Biên chứng: Chảy máu do đứt mạch máu, ngôi thai tỳ đè trong chuyển dạ, thai chết lưu, thai chết trong chuyển dạ…
Điếu trị: Nếu phát hiện được sớm, tiêm trưởng thành phổi và nghỉ tuyệt đối dưỡng thai, mổ chủ động khi thai 35 tuần (IVPF).
BÁO CÁO CA BỆNH TẠI BỆNH VIỆN SẢN –NHI VĨNH PHÚC:
Sản phụ 29 tuổi, PARA 2002,2 lần đẻ thường, lần này có thai tự nhiên. Khám thai định kỳ ngoại viện không thấy bất thường.
Nhập viện lúc 09h45p ngày 01/4/2018 với chẩn đoán: Thai 38 tuần chuyển dạ lần 3, ngôi đầu. Khám lúc nhập viện: Bề cao tử cung 30cm, tim thai 145 lần/ phút, cơn co tử cung tần số 2, cổ tử cung 3 cm, ối phồng, không thấy mạch tiền đạo, khung chậu bình thường. Không kèm bệnh lý nội ngoại khoa.
Theo dõi chuyển dạ tại phòng đẻ. Theo dõi tim thai và cơn co tử cung lúc 13h00 ngày 01/4/2018: không dấu hiệu bất thường.
Diễn tiến: 13h20p ngày 01/4/2018 sản phụ ra ít máu âm đạo đỏ tươi, tim thai dao động 70-80 chu kỳ/phút, CTC 5 cm xóa mỏng, ối phồng. Tim thai qua siêu âm 70 lần/phút.
Mổ lấy thai cấp cứu lúc 13h30p ra 1 bé trai 2700 gram ngạt nặng. Rau bám mặt sau tử cung, quan sát bánh nhau: dây rốn bám màng, chia làm 3 mạch máu nối với bánh nhau, và 1 trong 3 mạch máu đã vỡ gây ra tình trạng chảy máu con dẫn đến ngạt nặng.
Dây rau bám màng Đứt mạch máu dây rau bám màng
BÀN LUẬN
1. Đây là trường hợp hiếm, khám thai và siêu âm định kỳ tuy nhiên không phát hiện được mạch máu bám màng.
2. Theo dõi tim thai, cơn co tử cung ngay trước thời điểm suy thai cấp là hoàn toàn bình thường. Điều này là hợp lý trong trường hợp dây rốn bám màng, vì lúc này máu chưa chảy nên chưa ảnh hưởng gì đến tim thai.
3. Ngay khi mạch máu vỡ, biểu hiện suy thai cấp rõ ràng và nhanh chóng, tim thai xuống còn 70-80 chu kỳ/phút và mổ cấp cứu lấy thai khẩn cấp nhưng trẻ sơ sinh vẫn ngạt nặng, tiên lượng rất xấu.
4. Có thể ngăn ngừa được tử vong sơ sinh trong trường hợp này không? Rất khó. Nhưng nếu bênh nhân được siêu âm tại các Trung tâm chẩn đoán trước sinh như tại bệnh viện Phụ sản Trung Ương và phát hiện được dây rau bám màng thì có thể cứu được trẻ sơ sinh bằng việc mổ chủ động.
Tô Văn An