HƯỚNG DẪN CHẨN ĐOÁN, ĐIỀU TRỊ VÀ PHÒNG BỆNH DO LIÊN CẦU LỢN Ở NGƯỜI
1. Giới thiệu về bệnh do liên cầu lợn ở người
Liên cầu lợn (Streptococcus suis) là một loại vi khuẩn Gram dương gây bệnh trên lợn và một số gia súc khác (trâu, bò, dê, ngựa, v.v.). Đây là tác nhân gây viêm màng não, nhiễm khuẩn huyết, viêm phổi, viêm nội tâm mạc, viêm khớp trên động vật.
Ở người, bệnh thường lây do:
Tiếp xúc trực tiếp với lợn ốm, lợn chết, hoặc sản phẩm nhiễm khuẩn.
Ăn tiết canh, thịt lợn tái, lòng trần, nem chua, nem chạo chưa chín kỹ.
Tác nhân gây bệnh chủ yếu là typ huyết thanh 2, gây ra hai thể bệnh chính:Viêm màng não mủ và Nhiễm khuẩn huyết kèm sốc nhiễm khuẩn
Nếu không được phát hiện sớm và điều trị kịp thời, bệnh có thể gây tử vong hoặc để lại di chứng điếc vĩnh viễn.
2. Dấu hiệu nhận biết sớm bệnh do liên cầu lợn ở người
* Thời gian ủ bệnh: Từ 1–3 ngày (có thể tới 10 ngày).
* Triệu chứng giai đoạn khởi phát
Sốt cao, rét run.
Đau đầu, buồn nôn, nôn.
Mệt mỏi, đau cơ, đau bụng, tiêu chảy.
Có thể mê sảng, hôn mê.
* Giai đoạn toàn phát
Tùy thể bệnh, có biểu hiện:
Thể viêm màng não mủ:
Đau đầu dữ dội, nôn vọt, cứng gáy, dấu hiệu Kernig (+).
Lú lẫn, co giật, hôn mê.
Dịch não tủy đục.
Thể nhiễm khuẩn huyết, sốc nhiễm khuẩn:
Mạch nhanh, huyết áp tụt, vã mồ hôi, lạnh đầu chi.
Ban xuất huyết, hoại tử đầu chi.
Có thể kèm suy thận, suy hô hấp cấp (ARDS), vàng da.
3. Xét nghiệm chẩn đoán bệnh do liên cầu lợn ở người
Công thức máu: bạch cầu tăng, tiểu cầu giảm.
Sinh hóa máu: tăng men gan, urê, creatinin; giảm albumin.
Dịch não tủy: đục, protein tăng, glucose giảm, bạch cầu đa nhân tăng.
Vi sinh: nhuộm Gram (+), nuôi cấy hoặc PCR tìm gene đặc hiệu (cps2A, sly, ef…).
4. Chẩn đoán phân biệt bệnh do liên cầu lợn ở người
Cần phân biệt với:
Viêm màng não do não mô cầu.
Viêm màng não mủ do phế cầu, tụ cầu.
Sốc nhiễm khuẩn do nguyên nhân khác.
Sốt xuất huyết Dengue, bệnh máu ác tính.
5. Điều trị bệnh do liên cầu lợn
Nguyên tắc
Phát hiện sớm – điều trị sớm – phối hợp đa phương tiện.
Kết hợp kháng sinh đặc hiệu và điều trị hỗ trợ.
Cách ly người bệnh.
Kháng sinh đặc hiệu
Vi khuẩn còn nhạy cảm với nhóm β-lactam: Ampicillin: 2g/lần × 6 lần/ngày (TM). Ceftriaxone: 2g/lần × 2 lần/ngày (TM).
→ Điều chỉnh theo kháng sinh đồ, điều trị đủ 3 tuần hoặc cho đến khi dịch não tủy bình thường.
Điều trị hỗ trợ
Hỗ trợ hô hấp: thở oxy, đặt nội khí quản khi cần.
Chống phù não: Mannitol 20% 0,5–1g/kg.
Chống co giật: Diazepam 0,1 mg/kg/lần.
Corticoid chống viêm: Methylprednisolone 0,5–1 mg/kg/ngày.
Truyền dịch, kiểm soát điện giải, lọc máu nếu suy thận.
Duy trì huyết áp, điều chỉnh đông máu, truyền plasma tươi khi cần.
6. Chăm sóc và theo dõi bệnh do liên cầu lợn ở người
Theo dõi mạch, nhiệt độ, huyết áp, nhịp thở, SpO₂, lượng nước tiểu.
Đánh giá tri giác (thang điểm Glasgow).
Bệnh nhân viêm màng não nên nằm đầu cao 30°, đảm bảo hô hấp, vệ sinh hốc tự nhiên, thay đổi tư thế, chống loét.
Đảm bảo dinh dưỡng qua đường ăn hoặc ống thông.
7. Phòng bệnh liên cầu lợn
Không giết mổ hoặc tiêu thụ thịt lợn ốm, lợn chết.
Không ăn thịt lợn tái, lòng trần, tiết canh, nem chua, nem chạo.
Khi tiếp xúc với lợn, phải mang găng tay, khẩu trang, ủng, quần áo bảo hộ.
Rửa tay bằng xà phòng hoặc dung dịch sát khuẩn sau khi giết mổ, chế biến.
Người có vết thương hở tuyệt đối không tham gia giết mổ.
Phối hợp với ngành thú y kiểm soát dịch bệnh trên đàn lợn.
Hiện chưa có vắc-xin phòng bệnh cho người và không khuyến cáo dùng kháng sinh dự phòng.
8. Khuyến cáo của Bộ Y tế
Khi có biểu hiện sốt cao, đau đầu, nôn, lừ đừ, hoặc sau khi ăn thịt lợn chưa chín → đến ngay cơ sở y tế để được khám và điều trị kịp thời.
Không tự ý dùng thuốc hoặc điều trị tại nhà.
Tài liệu tham khảo: Quyết định số: 3065/QĐ-BYT ngày 16 tháng 8 năm 2007 của Bộ trưởng Bộ Y tế, Hướng dẫn chẩn đoán, điều trị, và dự phòng bệnh do liên cầu lợn ở người
Thông tin liên hệ BỆNH VIỆN SẢN NHI VĨNH PHÚC
Hotline CSKH: 0911.553.115 / Hotline Cấp cứu 24/7: 0859.873.115
Địa chỉ: Km số 9, đường tránh Vĩnh Yên, xã Tề Lỗ, tỉnh Phú Thọ
Phòng khám Sản – Nhi: 394 Đường Mê Linh, Phường Vĩnh Phúc, tỉnh Phú Thọ
Email: chamsockhachhang.sannhivp@gmail.com
Fanpage | Zalo | YouTube: Bệnh Viện Sản Nhi Vĩnh Phúc
