CHƠI ĐỂ HỌC – ĐỒ CHƠI GIÚP TRẺ TỰ KỶ PHÁT TRIỂN TOÀN DIỆN

Đối với trẻ tự kỷ, chơi không chỉ là niềm vui mà còn là “chìa khóa vàng” giúp trẻ học cách giao tiếp, hiểu cảm xúc, phát triển kỹ năng và hòa nhập xã hội.

Qua từng trò chơi, trẻ học được cách quan sát – bắt chước – chia sẻ – phối hợp, từ đó phát triển toàn diện cả vận động, ngôn ngữ, cảm xúc và hành vi. Tại Đơn nguyên Tâm bệnh – Phục hồi chức năng, Bệnh viện Sản Nhi Vĩnh Phúc, “chơi để học” luôn được xem là phương pháp trị liệu trung tâm trong can thiệp sớm cho trẻ rối loạn phổ tự kỷ.

1. Hiểu về khả năng và đặc điểm chơi của trẻ tự kỷ

Trẻ tự kỷ thường gặp khó khăn trong việc quan sát và bắt chước trò chơi của người khác, hiểu ý, hiểu luật chơi, hoặc chờ đến lượt mình. Các em thường thiếu linh hoạt khi thay đổi trò chơi, khó hợp tác, hoặc chưa biết chơi giả vờ. Do đó, người lớn cần hiểu rõ cách trẻ chơi để định hướng, hỗ trợ và xây dựng chiến lược phát triển kỹ năng chơi phù hợp với từng mức độ của trẻ.

2. Các mức độ phát triển chơi ở trẻ tự kỷ

Theo mức độ phát triển kỹ năng chơi

1. Chơi cảm giác – thăm dò: Trẻ khám phá bằng cách ném, gõ, lật, đập đồ vật lặp đi lặp lại.
   2. Chơi quan hệ: Trẻ xếp hàng, phân loại, sắp đặt đồ vật theo quy tắc riêng.
   3. Chơi chức năng: Trẻ biết dùng đồ vật đúng công năng như đẩy xe, đặt cốc, thổi bong bóng.
   4. Chơi tưởng tượng: Trẻ biết giả vờ – cho búp bê ăn, chơi bác sĩ, làm siêu nhân hoặc gọi điện thoại đồ chơi.

Theo mức độ chơi xã hội

1. Chơi một mình: Trẻ chỉ tập trung vào đồ chơi, tránh người khác.
   2. Chơi song song: Quan sát người khác nhưng không cùng chơi.
   3. Chơi hợp tác: Phối hợp, luân phiên, chia sẻ vai trò trong trò chơi – giai đoạn quan trọng giúp trẻ hòa nhập.

3. Lưu ý khi chơi cùng trẻ tự kỷ

– Bắt đầu bằng đồ chơi hoặc hoạt động trẻ yêu thích.
– Tạo giao tiếp bằng mắt khi chơi, khuyến khích trẻ nhìn, nghe và phản hồi.
– Dùng lời nói ngắn gọn, dễ hiểu, kèm cử chỉ minh họa.
– Không la mắng, thay vào đó sửa sai bằng thái độ nhẹ nhàng và có phần thưởng khích lệ.
– Khi chơi, xếp đồ chơi theo trật tự – có quy tắc rõ ràng: “xong rồi”, “đến lượt con”.
– Trẻ mới học chơi cần 2 người hỗ trợ: một người chơi cùng, một người dẫn dắt.
– Trò chơi nhóm giúp trẻ học chờ đợi, chia sẻ và tương tác xã hội.

4. Các loại đồ chơi giúp trẻ tự kỷ phát triển toàn diện

Đồ chơi giả vờ

Giúp phát triển kỹ năng tưởng tượng và giao tiếp xã hội: bộ đồ nấu ăn, búp bê, nhà búp bê, đồ chơi bác sĩ, trò đóng vai nhân vật.

Đồ chơi hấp dẫn thị giác

Phù hợp với đặc điểm học qua hình ảnh của trẻ tự kỷ: đồ chơi nhiều màu sắc, ánh sáng, âm thanh, chuyển động như vòng cầu vồng, xếp hình, trống, kèn, bong bóng, xe đồ chơi.

Đồ chơi vận động cơ thể

Cầu trượt, bập bênh, bóng to, xe đạp, trò ném bóng, kéo dây, chui bò, nhún bóng giúp giải phóng năng lượng – tăng phối hợp vận động – cải thiện hành vi định hình.

Đồ chơi vận động tinh

Xếp hình, nặn đất sét, vẽ, gấp giấy, tô màu, chơi rubik giúp rèn kỹ năng phối hợp tay – mắt, tăng tập trung, sự kiên trì và cảm nhận xúc giác.

Trò chơi âm nhạc – tạo sự uyển chuyển

Các bài hát vận động như Nu na nu nống, Dung dăng dung dẻ, Kéo cưa lừa xẻ… giúp trẻ vui vẻ, linh hoạt, điều hòa cảm xúc và dễ hòa nhập.

5. Chơi để hiểu – Hiểu để phát triển

Quan sát cách trẻ chơi giúp cha mẹ và chuyên viên xác định mức độ phát triển, năng lực cảm xúc và giao tiếp của trẻ. Từ đó, nhóm can thiệp sẽ xây dựng chiến lược phát triển kỹ năng chơi cá nhân hóa – phù hợp với đặc điểm riêng của từng trẻ tự kỷ.

Tư vấn chuyên môn: Đơn nguyên Tâm bệnh – Phục hồi chức năng
Bệnh viện Sản Nhi Vĩnh Phúc – Luôn đồng hành cùng phụ huynh trong hành trình phát hiện sớm – can thiệp sớm – phát triển toàn diện cho trẻ tự kỷ.

Thông tin liên hệ BỆNH VIỆN SẢN NHI VĨNH PHÚC
Hotline CSKH: 0911.553.115
Hotline Cấp cứu 24/7: 0859.873.115
Địa chỉ: Km số 9, đường tránh Vĩnh Yên, xã Tề Lỗ, tỉnh Phú Thọ
Phòng khám Sản – Nhi: 394 Đường Mê Linh, Phường Vĩnh Phúc, tỉnh Phú Thọ
Email: chamsockhachhang.sannhivp@gmail.com
Fanpage | Zalo | YouTube: Bệnh Viện Sản Nhi Vĩnh Phúc